Wielu rolników i osób pracujących poza rolnictwem staje przed pytaniem o możliwość łączenia świadczeń emerytalnych z dwóch systemów: ZUS i KRUS. Jest to zagadnienie złożone, ale niezwykle istotne dla osób, które w swoim życiu zawodowym podlegały obu tym systemom ubezpieczeniowym. Możliwość pobierania dwóch emerytur jednocześnie może znacząco wpłynąć na sytuację finansową emeryta. W niniejszym artykule wyjaśniamy zasady łączenia emerytur, warunki jakie należy spełnić oraz potencjalne korzyści finansowe wynikające z takiego rozwiązania.
Dwa systemy emerytalne – podstawowe różnice między ZUS a KRUS
Zanim przejdziemy do omówienia zasad łączenia świadczeń, warto zrozumieć fundamentalne różnice między oboma systemami. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) obejmuje pracowników, zleceniobiorców oraz przedsiębiorców, a wysokość składek jest uzależniona od osiąganych dochodów. Natomiast Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) dedykowana jest rolnikom i ich rodzinom, a składki są jednakowe dla wszystkich ubezpieczonych, niezależnie od wielkości gospodarstwa czy dochodów.
System KRUS został wprowadzony w 1990 roku na mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, podczas gdy ZUS funkcjonuje od 1934 roku.
Te dwa systemy różnią się nie tylko wysokością składek, ale również zasadami nabywania uprawnień emerytalnych oraz sposobem obliczania świadczeń. W ZUS emerytura zależy od zgromadzonego kapitału i przewidywanej długości życia, natomiast w KRUS opiera się na stażu ubezpieczeniowym i części uzupełniającej. Ta fundamentalna różnica w sposobie naliczania świadczeń sprawia, że dla osób z historią pracy w obu systemach kluczowe jest zrozumienie, jak najkorzystniej wykorzystać zgromadzone uprawnienia.
Warunki otrzymania dwóch emerytur – z ZUS i KRUS
Aby móc otrzymywać emerytury z obu systemów jednocześnie, należy spełnić określone warunki:
- Minimalny okres ubezpieczenia w KRUS – konieczne jest posiadanie co najmniej 25 lat stażu ubezpieczeniowego w systemie rolniczym.
- Spełnienie warunków emerytalnych w ZUS – osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) oraz posiadanie jakiegokolwiek okresu składkowego i nieskładkowego.
- Odrębne okresy ubezpieczenia – okresy, które zostały uwzględnione przy ustalaniu prawa do jednej emerytury, nie mogą być ponownie uwzględnione przy ustalaniu prawa do drugiej emerytury.
Warto podkreślić, że od 1 stycznia 2022 roku nie jest już możliwe jednoczesne podleganie ubezpieczeniu w ZUS i KRUS, co wcześniej było dopuszczalne w określonych sytuacjach. Ta zmiana przepisów ma istotny wpływ na strategie emerytalne osób aktywnych zawodowo zarówno w rolnictwie, jak i poza nim.
Procedura łączenia świadczeń emerytalnych
Proces ubiegania się o emerytury z obu systemów wymaga dopełnienia odpowiednich formalności:
- Złożenie wniosków – należy złożyć odrębne wnioski o emeryturę do ZUS i KRUS. Można to zrobić równocześnie lub w różnym czasie.
- Dokumentacja okresów ubezpieczenia – konieczne jest udokumentowanie okresów podlegania ubezpieczeniom w obu systemach, co może wymagać zgromadzenia świadectw pracy, zaświadczeń o prowadzeniu gospodarstwa rolnego czy innych dokumentów potwierdzających staż pracy.
- Decyzje organów rentowych – zarówno ZUS, jak i KRUS wydają decyzje o przyznaniu świadczeń, w których określają ich wysokość oraz datę, od której przysługują.
Uwaga: Składając wniosek o emeryturę z ZUS, należy wyraźnie zaznaczyć, że nie chcemy, aby do stażu pracy były wliczane okresy ubezpieczenia w KRUS, jeśli zamierzamy ubiegać się również o emeryturę rolniczą.
Prawidłowe wypełnienie wniosków i załączenie kompletnej dokumentacji znacząco przyspiesza proces przyznania świadczeń. Warto przed złożeniem dokumentów skonsultować się z doradcą emerytalnym, który pomoże określić najkorzystniejszą strategię.
Korzyści finansowe z pobierania dwóch emerytur
Łączenie świadczeń z ZUS i KRUS może przynieść wymierne korzyści finansowe:
- Wyższy łączny dochód – suma dwóch świadczeń jest zwykle wyższa niż jedna emerytura obliczona na podstawie połączonych okresów ubezpieczenia.
- Gwarancja minimalnego świadczenia – nawet jeśli emerytura z ZUS byłaby niska ze względu na krótki okres opłacania składek, to w połączeniu z emeryturą z KRUS może zapewnić godny poziom życia.
- Zachowanie dodatków – niektóre dodatki, np. dodatek pielęgnacyjny, przysługują niezależnie od liczby pobieranych świadczeń.
Przykładowo, rolnik z 30-letnim stażem w KRUS, który dodatkowo przepracował 15 lat w zakładzie pracy, może otrzymać emeryturę rolniczą w wysokości około 1400 zł oraz emeryturę z ZUS, której wysokość będzie zależeć od zgromadzonego kapitału. W praktyce takie połączenie może zwiększyć miesięczny dochód emeryta nawet o kilkadziesiąt procent w porównaniu do pobierania tylko jednego świadczenia.
Ograniczenia i pułapki przy łączeniu emerytur
Mimo niewątpliwych korzyści, łączenie emerytur wiąże się również z pewnymi ograniczeniami:
- Zakaz zaliczania tych samych okresów – ten sam okres ubezpieczenia nie może być uwzględniony przy obliczaniu obu świadczeń, co wymaga starannego planowania i dokumentowania historii ubezpieczeniowej.
- Konsekwencje podatkowe – łączna kwota świadczeń może wpłynąć na wysokość podatku dochodowego i utratę niektórych ulg podatkowych, co należy uwzględnić w kalkulacji opłacalności.
- Ograniczenia w dorabianiu – osoby pobierające wcześniejszą emeryturę rolniczą muszą liczyć się z ograniczeniami w dorabianiu, jeśli nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego.
Brak świadomości tych ograniczeń może prowadzić do nieoczekiwanych konsekwencji finansowych, dlatego tak ważne jest dokładne zapoznanie się z przepisami lub skorzystanie z profesjonalnego doradztwa.
Zaliczanie okresów z KRUS do emerytury z ZUS
Alternatywnym rozwiązaniem do pobierania dwóch emerytur jest zaliczenie okresów ubezpieczenia w KRUS do emerytury z ZUS. Jest to korzystne, gdy:
- Okres ubezpieczenia w KRUS jest stosunkowo krótki (poniżej wymaganych 25 lat)
- Wysokość potencjalnej emerytury rolniczej byłaby niska ze względu na niewielki staż
- Zaliczenie okresów rolniczych pozwoli na uzyskanie minimalnej emerytury z ZUS lub znacząco podniesie jej wysokość
W takim przypadku okresy ubezpieczenia w KRUS są traktowane jako okresy nieskładkowe i wliczane do emerytury z ZUS w wymiarze nie większym niż 1/3 okresów składkowych. Ta opcja może być szczególnie korzystna dla osób, które pracowały w rolnictwie przez krótszy okres, a większość życia zawodowego spędziły poza nim.
Podsumowanie
Łączenie emerytur z ZUS i KRUS może być korzystnym rozwiązaniem dla osób, które w swoim życiu zawodowym podlegały obu systemom ubezpieczeniowym. Kluczowe jest spełnienie wymaganych warunków oraz staranne zaplanowanie momentu przejścia na emeryturę. Indywidualna analiza sytuacji każdego ubezpieczonego jest niezbędna, ponieważ korzyści z łączenia świadczeń zależą od wielu czynników, takich jak długość stażu w obu systemach czy wysokość odprowadzanych składek.
Przed podjęciem decyzji warto skonsultować się z doradcą emerytalnym lub pracownikiem ZUS/KRUS, aby wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie dostosowane do indywidualnej sytuacji. Można również skorzystać z kalkulatorów emerytalnych dostępnych na stronach internetowych obu instytucji, które pomogą oszacować wysokość potencjalnych świadczeń.
Pamiętajmy, że przepisy emerytalne podlegają zmianom, dlatego zawsze należy weryfikować aktualne zasady bezpośrednio w ZUS lub KRUS przed podjęciem ostatecznych decyzji dotyczących przejścia na emeryturę. Dobrze zaplanowana strategia emerytalna może znacząco wpłynąć na jakość życia na emeryturze i zapewnić finansowe bezpieczeństwo.