Nadal wiele par zawiera związek bez pełnej świadomości jego skutków prawnych, które pojawiają się podczas rozwodu, dziedziczenia czy prowadzenia działalności gospodarczej. Już na etapie planowania ślubu można zabezpieczyć swój interes prawny, zawierając umowę majątkową małżeńską adekwatną do sytuacji ekonomicznej i planów na przyszłość. Każdy jej rodzaj daje odmienne skutki, dlatego warto znać różnice między nimi.
Jakie są rodzaje umów majątkowych małżeńskich?
Prawo przewiduje cztery podstawowe konstrukcje umowy majątkowej małżeńskiej. Rozszerzona wspólność majątkowa obejmuje więcej składników niż zwykły ustawowy ustrój. Może ona uwzględniać dobra nabyte przed ślubem albo konkretne aktywa otrzymane w formie darowizny. Spisanie takiej umowy powoduje powiększenie majątku wspólnego, co w praktyce upraszcza późniejsze rozliczenia po ustaniu małżeństwa.
Ograniczona wspólność funkcjonuje odwrotnie – pozwala wyłączyć niektóre elementy z puli wspólnej. Pary wybierają ją często, gdy jeden z małżonków posiada aktywa o znacznej wartości, które mają pozostać wyłączną własnością. Dzięki temu łatwiej oddzielić część majątku osobistego od wspólnego.
Rozdzielność majątkowa, czyli tzw. intercyza, to system, w którym każdy gromadzi własne środki, inwestycje i mienie. W takim układzie nie występuje wspólna masa majątkowa. Każdy odpowiada za własne decyzje i zaciągnięte zobowiązania. Taki model wybierają często osoby prowadzące działalność obarczoną ryzykiem gospodarczym.
Rozdzielność z wyrównaniem dorobków dodaje mechanizm bilansowania majątku na koniec trwania związku. Choć w trakcie małżeństwa współmałżonkowie dysponują oddzielnymi zasobami, po ustaniu relacji następuje porównanie przyrostu wartości i wyrównanie różnicy. Sprawdza się to tam, gdzie celem jest zachowanie autonomii finansowej przy jednoczesnym zabezpieczeniu drugiej strony.
Kiedy i dlaczego warto zawrzeć intercyzę?
Umowę majątkową małżeńską w postaci intercyzy można podpisać przed ślubem lub w jego trakcie. Dokument przydaje się w sytuacji przewidywanych inwestycji, prowadzenia firmy albo przy dużej dysproporcji majątkowej. Intercyza zmniejsza ryzyko sporów o udziały w przypadku rozwodu, a także porządkuje kwestie praw do nieruchomości nabytych podczas trwania małżeństwa.
Jak wybrany rodzaj umowy wpływa na odpowiedzialność za długi, kredyty i majątek firmowy małżonków?
Przy wspólności majątkowej długi zaciągnięte przez jedną osobę mogą obciążać obu. Rozdzielność zmienia ten mechanizm – kredyt pozostaje odpowiedzialnością tego, kto go zawarł. W przypadku przedsiębiorców wybór modelu bez wspólnej masy majątkowej ogranicza ryzyko utraty prywatnych zasobów współmałżonka. W wariancie wyrównania dorobków odpowiedzialność nadal rozdziela się indywidualnie, lecz z końcową korektą wartości.
Jakie formalności i koszty obejmuje umowa majątkowa?
Umowa majątkowa małżeńska musi być zawsze sporządzona przez notariusza. Do jej podpisania potrzebne są dokumenty tożsamości i pełna treść ustaleń. Koszt aktu notarialnego mieści się zazwyczaj w przedziale liczonym w setkach złotych i zależy od rozbudowania zapisów. Zarejestrowanie umowy następuje od razu, co oznacza jej natychmiastową moc między stronami.
Jak umowa małżeńska kształtuje skutki podatkowe oraz rozliczenia przy zakupach, darowiznach i spadkach?
Przy wspólności zakupy nieruchomości lub wartościowych ruchomości traktuje się jako wspólne. W rozdzielności każdy uzyskuje własność indywidualnie, co wpływa na wysokość podatku od czynności cywilnoprawnych. Darowizny otrzymane przez jednego małżonka mogą należeć wyłącznie do niego, jeśli dokument przewiduje taki status, ułatwia także jej przekazywanie między partnerami w celu przeniesienia określonych dóbr z jednego do drugiego majątku osobistego. Z kolei w przypadku spadków kluczowe znaczenie ma określenie zakresu majątku wchodzącego do masy wspólnej lub osobistej.
Jak zmienić, rozwiązać lub unieważnić umowę majątkową i od kiedy jest skuteczna wobec osób trzecich?
Modyfikacja umowy majątkowej małżeńskiej wymaga kolejnej wizyty u notariusza oraz sporządzenia aneksu. Rozwiązanie działa od chwili podpisania, lecz wobec osób trzecich – od momentu ujawnienia informacji, np. w rejestrach ksiąg wieczystych lub wobec wierzycieli. Unieważnienie umowy majątkowej małżeńskiej może z kolei nastąpić, gdy zawarto ją w sposób sprzeczny z prawem lub z naruszeniem przepisów.
Zastosujcie umowę małżeńską zgodną z Waszymi oczekiwaniami
- Istnieją 4 podstawowe modele regulujące majątek małżonków.
- Wybór rodzaju umowy majątkowej małżeńskiej wpływa na długi, kredyty i prowadzenie firmy.
- Umowę majątkową małżeńską zawsze sporządza notariusz, a zmiany są możliwe w niej w każdym czasie.
- Umowa majątkowa małżeńska ułatwia rozliczenia podatkowe, spadkowe i związane z darowiznami.