Umowa na czas określony i zwolnienie lekarskie to dwa elementy prawa pracy, które często wzbudzają wątpliwości wśród pracowników. Szczególnie problematyczne są sytuacje, gdy choroba pojawia się tuż przed końcem umowy lub w jej trakcie. Znajomość swoich praw w tym zakresie jest kluczowa dla każdego zatrudnionego. Jakie prawa przysługują pracownikowi zatrudnionemu na czas określony podczas choroby? Czy pracodawca może rozwiązać umowę z osobą przebywającą na zwolnieniu lekarskim? W tym artykule wyjaśniamy najważniejsze kwestie związane z tą tematyką.
Podstawowe zasady zwolnień lekarskich przy umowie na czas określony
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony ma identyczne prawo do zwolnienia lekarskiego jak osoba pracująca na umowie bezterminowej. Zwolnienie lekarskie (L4) to dokument potwierdzający niezdolność do pracy z powodu choroby lub konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.
Podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim pracownikowi przysługuje:
- Wynagrodzenie chorobowe płacone przez pracodawcę (przez pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym, a w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia – przez pierwsze 14 dni)
- Zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS (po upływie okresu wynagrodzenia chorobowego)
Wysokość świadczeń chorobowych wynosi zazwyczaj 80% podstawy wymiaru zasiłku, a w niektórych szczególnych przypadkach (np. wypadek w drodze do pracy lub choroba przypadająca w czasie ciąży) może wynosić 100% podstawy.
Co się dzieje, gdy umowa kończy się w trakcie zwolnienia lekarskiego?
Kluczową kwestią, która budzi najwięcej wątpliwości, jest sytuacja, gdy termin zakończenia umowy na czas określony przypada w okresie przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim. W takim przypadku obowiązuje zasada:
Umowa o pracę na czas określony kończy się z upływem okresu, na jaki została zawarta, nawet jeśli pracownik przebywa w tym czasie na zwolnieniu lekarskim.
Oznacza to, że zwolnienie lekarskie nie przedłuża automatycznie czasu trwania umowy. Jest to istotna różnica w porównaniu do ochrony pracownic w ciąży, których umowy na czas określony ulegają przedłużeniu do dnia porodu.
Po zakończeniu umowy były pracownik nadal ma prawo do zasiłku chorobowego, ale już jako zasiłek po ustaniu zatrudnienia, wypłacany bezpośrednio przez ZUS. Warto jednak pamiętać, że jego wysokość wynosi 80% podstawy wymiaru (nawet w przypadkach, gdy podczas zatrudnienia przysługiwałoby 100%).
Czy pracodawca może zwolnić pracownika przebywającego na L4?
W przypadku umów na czas określony należy rozróżnić dwie sytuacje:
Upływ terminu umowy
Gdy umowa kończy się z powodu upływu okresu, na jaki została zawarta, nie mamy do czynienia ze zwolnieniem pracownika, lecz z wygaśnięciem stosunku pracy z mocy prawa. W takiej sytuacji przebywanie na zwolnieniu lekarskim nie chroni przed zakończeniem umowy w przewidzianym terminie.
Wypowiedzenie umowy
Jeśli pracodawca chce rozwiązać umowę przed upływem okresu, na jaki została zawarta, obowiązują go pewne ograniczenia. Zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi przebywającemu na zwolnieniu lekarskim.
Wyjątkiem są sytuacje, gdy:
- Ogłoszono upadłość lub likwidację pracodawcy
- Zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne)
- Upłynął okres ochronny (łącznie 3 miesiące) przy dłuższej niezdolności do pracy
Praktyczne aspekty zwolnienia lekarskiego przy umowie terminowej
Wiedząc już o podstawowych zasadach, warto zwrócić uwagę na kilka praktycznych aspektów związanych ze zwolnieniami lekarskimi przy umowach na czas określony:
Dokumenty i formalności
Jeśli umowa kończy się w trakcie zwolnienia lekarskiego, pracownik powinien:
- Upewnić się, że pracodawca wystawił świadectwo pracy (pracodawca ma obowiązek wydać je w ostatnim dniu zatrudnienia)
- Zarejestrować się w urzędzie pracy w ciągu 7 dni od zakończenia umowy (jeśli planuje szukać nowego zatrudnienia po zakończeniu L4) – daje to prawo do ubezpieczenia zdrowotnego
- Złożyć w ZUS zaświadczenie płatnika składek (druk Z-3) otrzymane od pracodawcy, aby kontynuować otrzymywanie zasiłku chorobowego
W przypadku kontynuacji zwolnienia lekarskiego po zakończeniu umowy, zasiłek chorobowy będzie wypłacany bezpośrednio przez ZUS, ale tylko przez maksymalnie 91 dni. Po tym okresie stawka zasiłku spada do 80% nawet w przypadkach, gdy wcześniej wynosiła 100%.
Przedłużenie umowy a zwolnienie lekarskie
Pracodawca nie ma obowiązku przedłużenia umowy na czas określony, która kończy się w trakcie zwolnienia lekarskiego pracownika. Decyzja o przedłużeniu umowy lub zawarciu nowej należy wyłącznie do pracodawcy i zależy od jego potrzeb kadrowych oraz oceny pracownika.
Warto jednak pamiętać, że jeśli pracodawca zdecyduje się na zawarcie kolejnej umowy bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej (bez przerwy), okres zasiłkowy jest kontynuowany na zasadach obowiązujących w trakcie zatrudnienia. Oznacza to, że pracownik zachowuje ciągłość świadczeń i nie przechodzi na zasady zasiłku po ustaniu zatrudnienia.
Najczęstsze pytania dotyczące umowy na czas określony i zwolnienia lekarskiego
Czy można pójść na L4 w ostatnim dniu umowy?
Tak, pracownik ma prawo do zwolnienia lekarskiego nawet w ostatnim dniu obowiązywania umowy. Jednak umowa i tak zakończy się w przewidzianym terminie. Po zakończeniu umowy zasiłek chorobowy będzie wypłacany przez ZUS na zasadach zasiłku po ustaniu zatrudnienia. Należy pamiętać, że lekarz wystawia zwolnienie tylko w przypadku rzeczywistej niezdolności do pracy, a nie na życzenie pacjenta.
Czy przebywając na zwolnieniu lekarskim można podpisać nową umowę?
Tak, nie ma przepisów zakazujących podpisywania dokumentów, w tym nowych umów o pracę, w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Jednak warto pamiętać, że podejmowanie jakiejkolwiek pracy w czasie zwolnienia lekarskiego może być podstawą do utraty prawa do zasiłku chorobowego i skutkować obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Jeśli jednak nowa umowa ma obowiązywać od daty późniejszej (np. po zakończeniu zwolnienia), jej podpisanie nie stanowi naruszenia warunków korzystania ze zwolnienia. Wręcz przeciwnie – może zapewnić pracownikowi ciągłość zatrudnienia i bezpieczeństwo finansowe.
Umowa na czas określony a zwolnienie lekarskie to zagadnienie, które wymaga znajomości przepisów prawa pracy. Pamiętając o podstawowych zasadach i swoich prawach, pracownik może uniknąć nieporozumień i skutecznie zadbać o swoje interesy w przypadku choroby podczas trwania umowy terminowej. W razie wątpliwości warto skonsultować swoją sytuację z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy lub zasięgnąć porady w Państwowej Inspekcji Pracy.