W umowach stosuje się szereg zapisów, których zadaniem jest chronienie interesów stron. Często pojawiającym się narzędziem w wielu dokumentach jest kara umowna, na której chcielibyśmy się skupić w dzisiejszym tekście. Czym jest kara umowna? Kiedy można ją wprowadzić do umowy i jaką powinna mieć formę? Więcej na ten temat przeczytacie w dzisiejszym artykule.
Kara umowna – na czym polega?
Kara umowna to forma nacisku na osobę mającą wykonać konkretne zobowiązanie o charakterze niepieniężnym. Stosuje się ją zatem dla przykładu w:
- umowach o dzieło,
- umowach o świadczeniu usług,
- umowach o współpracy.
Jak określa to Kodeks cywilny, kara zostaje nałożona w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, a wierzyciel nie ma obowiązku udowadniania wysokości poniesionej szkody. Co więcej, zapłacenie kary najczęściej nie zwalnia dłużnika z obowiązku wykonania zlecenia, co więcej, jeśli strony w umowie tak postanowiły, nie wyklucza również konieczności zapłacenia dodatkowego odszkodowania.
Kara umowna ma zatem pełnić podwójną funkcję. Z jednej strony to rekompensata za potencjalne szkody wynikające z nieotrzymania przedmiotu umowy. Z drugiej to sposób na zmotywowanie strony realizującej zadanie do odpowiedniego wykonania go w ściśle określonym czasie – zgodnie z postanowieniami umowy.
Wysokość kary umownej – jaka powinna być?
Kara umowna może mieć różne formy. Spotyka się zarówno kary ryczałtowe (np. 10 000 zł), jak i procentową część wartości umowy (np. 0,1% za każdy kolejny dzień opóźnienia w realizacji umowy). Zdarzają się też rozwiązania łączące obie formy (określenie maksymalnej wysokości procentowej kary).
Warto zauważyć, że kara nie może być rażąco wygórowana i nieadekwatna do poziomu umowy. Jeśli pozostaje w dysproporcji do wartości zobowiązania, może zostać unieważniona lub zmniejszona przez sąd. Podczas analizy brane są wówczas pod uwagę takie czynniki, jak: wysokość poniesionej szkody, wartość wykonanej części umowy, przyczyny opóźnienia lub braku realizacji, stopień winy dłużnika.
W razie jakichkolwiek wątpliwości co do zapisu i prawidłowości kary umownej, najlepiej oczywiście zawczasu, jeszcze przed podpisaniem umowy, skonsultować się z radcą prawnym, np.: https://mklegal.eu, by uniknąć późniejszych sporów.
Prawidłowy zapis kary umownej w dokumencie
Dla własnego bezpieczeństwa, warto od razu zadbać o prawidłowy zapis kary umownej, a także o zaakceptowanie jej formy przez obie strony umowy.
Zapis o karze umownej powinien zatem w głównej mierze precyzyjnie określać zdarzenia, za które przysługuje kara umowna. Ma także określać jej wysokość i sposób naliczania. W umowie może ewentualnie pojawić się zapis o możliwości jej zmniejszenia (sposób na uniknięcie sporów sądowych) oraz o odszkodowaniu.
Precyzyjne zapisanie wszystkich elementów zapewnia klarowność umowy oraz warunków, które należy spełnić, aby nie narazić się na konieczność zapłacenia kary.
Kary umowne w rozmaitych umowach – podsumowanie
Kary umowne dotyczące zobowiązań niepieniężnych to narzędzie o funkcji kompensacyjnej i represyjnej. Bywają skuteczne, jeśli zostaną prawidłowo zapisane w umowie. Warto więc zadbać o to już na etapie tworzenia dokumentu – z korzyścią dla obu stron.